Nie ulega wątpliwości, iż masowa emigracja obywateli Ukrainy do Polski wiąże się także z nowymi problemami prawnymi w stosowaniu prawa. Przede wszystkim z koniecznością stosowania przez polskie sądy i na terytorium Polski przepisów Republiki Ukrainy do stosunków rodzinnych obywateli Ukrainy.
Dlatego też chcielibyśmy przybliżyć regulacje ukraińskiego prawa rodzinnego, gdyż przepisy te w wersji polskiej w zasadzie nie są w żaden sposób dostępne w Polsce.
Nadmienić przy tym trzeba, iż tłumaczenie to ma charakter autorski ( wykonane przy współpracy prawników, adwokatów ukraińskich jak i polskich), co po pierwsze oznacza, iż nie stanowi ono samo w sobie wiążącej normy prawnej- ta jest tekst w języku ukraińskim, a po drugie stanowi przedmiot prawa autorskich Kancelarii Adwokacko Radcowskiej Kacprzak Kowalak w Poznaniu. Tak więc drogi czytelniku jeżeli chcesz wykorzystać niniejsze tłumaczenie, je powielić musiałbyś uzyskać naszą zgodę.
W niniejszym wpisie prezentujemy jedynie część regulacji ukraińskiego Kodeksu rodzinnego, dalsze tłumaczenia znajda się także na stronach niniejszego bloga.
KODEKS RODZINNY UKRAINY
(Najwyższa Rada Ukrainy (NRU), 2002, nr 21-22, s. 135,
na dzień 02.02.2018 r.)
Dział 9
PRAWA I OBOWIĄZKI MAŁŻONKÓW DO UTRZYMANIA (ALIMENTÓW)
Artykuł 75. Prawo jednego z małżonków do alimentów
- Żona i mąż muszą wspierać się nawzajem finansowo.
- Prawo do utrzymania (alimentów) ma ten z małżonków, który jest bezrobotny, wymaga pomocy materialnej, pod warunkiem, że drugi z małżonków może świadczyć pomoc materialną.
- Bezrobotny jest ten z małżonków, który osiągnął wiek emerytalny ustalony prawem lub jest osobą niepełnosprawną I, II lub III grupy.
- Małżonek wymaga pomocy materialnej, jeżeli wynagrodzenie, renta, dochody z korzystania jego majątku, inne dochody nie pozwalają mu na minimum egzystencji, ustalone przez prawo.
- Prawa do utrzymania (alimentów) nie przysługuje temu z małżonków, który zachowywał się niegodnie w związku małżeńskim, a także ten temu, który stał się niezdolnym do pracy w związku z popełnieniem umyślnego przestępstwa, jeśli jest to ustalone przez sąd.
- Ten z małżonków, który stał się niezdolny do pracy w związku z bezprawnym zachowaniem drugiego z małżonków ma prawo do utrzymania (alimentów) niezależnie od zadośćuczynienia przyznanego na podstawie kodeksu Cywilnego Ukrainy.
Artykuł 76. Prawo do alimentów po rozwodzie
- Rozwiązanie małżeństwa nie powoduje wygaśnięcia praw osoby do świadczeń alimentacyjnych powstałych w trakcie małżeństwa.
- Po rozwiązaniu małżeństwa osoba ma prawo do alimentów, jeżeli stała się niezdolną do pracy w trakcie trwania małżeństwa lub w ciągu jednego roku od dnia rozwiązania małżeństwa i wymaga pomocy materialnej i jeśli jej były mąż/żona może świadczyć pomoc materialną.
Osoba ma prawo do świadczeń alimentacyjnych również wtedy, kiedy stała się osobą z niepełnosprawnością w trakcie jednego roku od dnia rozwiązania małżeństwa, jeżeli jej niepełnosprawność była wynikiem bezprawnego działania byłego męża/żony w trakcie trwania małżeństwa.
- Jeśli w chwili rozwiązania małżeństwa kobiecie/mężczyźnie do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego pozostało nie więcej niż pięć lat, ona/on będzie mieć prawo do utrzymania po osiągnięciu wieku emerytalnego pod warunkiem, że w mieszkali wspólnie co najmniej dziesięć lat.
- Jeśli w związku z wychowaniem dzieci, prowadzeniem domu, opieką nad członkami rodziny, chorobą lub innymi okolicznościami, które mają istotne znaczenie jeden z małżonków nie miał możliwości się kształcić, pracować, zajmować odpowiedniego stanowiska, ma prawo do alimentów w związku z rozwodem również wtedy gdy jest zdolnym do pracy pod warunkiem, że wymaga pomocy materialnej i że były mąż/żona może świadczyć pomoc materialną.
Prawo do alimentów w tym przypadku trwa przez trzy lata od dnia rozwiązania małżeństwa.
Artykuł 77. Sposoby świadczenia alimentów na rzecz jednego z małżonków
- Alimenty dla jednego z małżonków są przyznawane przez drugiego z małżonków w naturze lub w gotówce, za ich zgodą.
- Na mocy wyroku sądu alimenty są przyznawane jednemu z małżonków, zwykle w formie pieniężnej.
- Alimenty są wypłacane co miesiąc. W drodze wzajemnego porozumienia alimenty mogą być uiszczone z góry.
- Jeśli płatnik alimentów wyjeżdża na stałe do państwa z którym Ukraina nie ma umowy o świadczenie pomocy prawnej, alimenty mogą być uiszczone z góry za czas określony porozumieniem małżonków, a w przypadku sporu – na mocy wyroku sądu.
Artykuł 78. Umowa małżonków o przyznaniu alimentów
- Małżonek ma prawo do zawarcia umowy o przyznaniu alimentów jednemu z nich, która określa warunki, kwotę i warunki płatności alimentów. Umowa zostaje zawarta na piśmie i uwierzytelniona przez notariusza.
- W przypadku niewywiązania się przez jednego z małżonków jego obowiązków wynikających z umowy o dostarczanie alimentów, mogą być one egzekwowane na podstawie wykonawczego zapisu notariusza.
Artykuł 79. Czas w ciągu którego wypłacane są alimenty jednemu z małżonków
- Alimenty są przyznawane przez sąd od daty złożenia pozwu.
- Jeżeli powód podejmował działania dotyczące uzyskania alimentów od pozwanego, ale nie może ich uzyskać ze względu na uchylanie się pozwanego od ich zapłaty sąd w zależności od okoliczności sprawy może wydać postanowienie o ściągnięciu alimentów za czas przeszły, ale nie więcej niż za jeden rok.
- Jeżeli jeden z małżonków otrzymuje alimenty w związku z niepełnosprawnością, płacenie alimentów trwa przez okres niepełnosprawności. W przypadku przedstawienia odpowiedniego dokumentu o przedłużeniu okresu niepełnosprawności płacenie alimentów zostaje przedłużone na odpowiedni okres bez dodatkowego wyroku sądu.
Artykuł 80. Ustalenie wysokości alimentów jednego z małżonków przez sąd
- Alimenty są przyznawane jednemu z małżonków w części od zarobków (dochodów) drugiego z małżonków i (lub) w stałej sumie pieniężnej.
- Wysokość alimentów jednego z małżonków sąd określa z uwzględnieniem możliwości uzyskania alimentów od osób pełnoletnich – córki, syna, rodziców i z uwzględnieniem innych okoliczności mających istotne znaczenie.
- Wysokość alimentów, ustalonych przez sąd, może być później zmieniona na mocy wyroku sądu w razie złożenia pozwu przez płatnika lub odbiorcę alimentów w przypadku zmiany ich materialnego i (lub) rodzinnego stanu.
Artykuł 81. Rodzaje dochodów, które są brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości alimentów
- Wykaz rodzajów dochodów, które są brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości alimentów przez jednego z małżonków, dzieci, rodziców, innych osób, zatwierdza się przez Gabinet Ministrów Ukrainy.
Artykuł 82. Wygaśnięcie prawa jednego z małżonków do utrzymania (alimentów)
- Prawo jednego z małżonków do alimentów, a także prawo do alimentów, które osoba ma po rozwiązaniu małżeństwa, wygasa w przypadku wznowienia jego zdolności do pracy, a także rejestracji ponownego małżeństwa.
Prawo do alimentów wygasa od dnia wystąpienia tych okoliczności.
- Jeżeli po wygaśnięciu prawa do alimentów, wykonanie wyroku sądu o alimenty będzie trwać, kwoty uzyskane jako alimenty uważane są za uzyskane bez wystarczającej podstawy prawnej i podlegają zwrotowi w całości, ale nie więcej niż za trzy lata.
- Prawo jednego z małżonków do alimentów, które zostały przyznane na mocy wyroku sądu, może zostać rozwiązane na podstawie wyroku sądu, jeżeli zostanie ustalone, że:
1) odbiorca alimentów przestał potrzebować pomocy materialnej;
2) płatnik alimentów nie ma możliwości świadczenia pomocy materialnej.
- Prawo jednego z małżonków do utrzymania (alimentów) wygasa w przypadkach przewidzianych w art 83, 85, 87 i 89 Kodeksu.
Artykuł 83. Pozbawienia prawa na utrzymania (alimentów) lub ograniczenie jego prawa terminem
- Zgodnie z wyrokiem sądu, jeden z małżonków może być pozbawiony prawa do utrzymania lub takie prawo może być ograniczone terminem, jeżeli:
1) małżonkowie byli w związku małżeńskim krótki czas;
2) niezdolność do pracy u tego z małżonków, który potrzebuje pomocy materialnej powstała w wyniku popełnienia przez niego umyślnego przestępstwa;
3) niezdolność do pracy lub ciężka choroba u tego z małżonków, który wymaga pomocy materialnej, była ukryta przez drugiego małżonka podczas rejestracji małżeństwa;
4) odbiorca alimentów świadomie postawił się takiej sytuacji, że wymaga pomocy materialnej.
- Przepisy tego artykułu mają zastosowanie do osób, których prawo do alimentów powstało po rozwiązaniu małżeństwa.
Artykuł 84. Prawo żony do utrzymania (alimentów) w czasie ciąży i w przypadku zamieszkania z nią dziecka
- Żona ma prawo do alimentów od męża w czasie ciąży.
- Żona z którą mieszka dziecko ma prawo do alimentów od męża – ojca dziecka do osiągnięcia przez dziecko trzech lat.
- Jeśli dziecko ma wady rozwoju fizycznego lub psychicznego, żona z którą mieszka dziecko, ma prawo do alimentów od męża aż do osiągnięcia przez dziecko sześciu lat.
- Prawo do alimentów ciężarna żona, a także żona z którą mieszka dziecko ma niezależnie od tego, czy pracuje i niezależnie od sytuacji materialnej męża pod warunkiem, że mąż może udzielić pomocy materialnej.
- Alimenty zasądzone żonie w czasie ciąży, są płacone również po urodzeniu dziecka bez dodatkowego wyroku sądu.
- Prawo do alimentów ciężarna żona, a także żona z którą mieszka dziecko ma także w przypadku rozwodu.
Artykuł 85. Wygaśnięcie prawa żony do alimentów
- Prawo żony do alimentów, o którym mowa w art 84 Kodeksu, wygasa w przypadku przerwania ciąży, urodzenia martwego dziecka lub jeśli dziecko zostanie oddane na wychowanie do innej osoby, a także w przypadku śmierci dziecka.
- Prawo żony do alimentów wygasa jeżeli na mocy wyroku sądu została cofnięta informacja o mężczyźnie jako ojcie z aktu (świadectwa) urodzenia dziecka.
Artykuł 86. Prawo męża na utrzymanie w przypadku zamieszkanie z nim dziecka
- Mąż z którym mieszka dziecko ma prawo do alimentów od żony – matki dziecka do osiągnięcia przez dziecko trzech lat.
- Jeśli dziecko ma wady rozwoju fizycznego lub psychicznego mąż z którym mieszka dziecko ma prawo do alimentów od żony do osiągnięcia przez dziecko sześciu lat.
- Prawo do alimentów mąż z którym mieszka dziecko ma niezależnie od tego, czy pracuje i niezależnie od jego sytuacji materialnej pod warunkiem, że żona może świadczyć pomoc materialną.
- Prawo do alimentów mąż z którym mieszka dziecko ma i także rozwiązaniu małżeństwa.
Artykuł 87. Wygaśnięcie prawa męża do alimentów
- Prawo męża do alimentów, o którym mowa w art. 86 Kodeksu, wygasa jeśli dziecko zostanie oddane na wychowanie do innej osoby, a także w przypadku śmierci dziecka.
- Prawo męża do alimentów wygasa, jeżeli na mocy wyroku sądu kobieta widniejąca jako matka w akcie (świadectwa) urodzenia dziecka została z niego wykreślona.
Artykuł 88. Prawo do utrzymania (alimentów) tego z małżonków z którym mieszka niepełnosprawne dziecko
- Jeżeli jeden z małżonków, nawet ten który jest zdolny do pracy, mieszka z niepełnosprawnym dzieckiem, które nie może funkcjonować bez pomocy osób trzecich i się nim opiekuje ma on prawo do alimentów pod warunkiem, że drugi z małżonków może świadczyć pomoc materialną.
Prawo do alimentów trwa przez cały czas zamieszkiwania z niepełnosprawnym dzieckiem oraz opieki nad nim i nie zależy od sytuacji materialnej tego rodziców z którym ono mieszka.
- Wysokość alimentów tego z małżonków z którym mieszka niepełnosprawne dziecko, zależy od wyroku sądu zgodnie z częścią 1 artykułu 80 Kodeksu, bez uwzględnienia możliwości uzyskania alimentów od swoich rodziców, osób pełnoletnich córki lub syna.
Artykuł 89. Wygaśnięcie prawa do utrzymania (alimentów) na podstawie porozumienia małżonków
- Małżonkowie, a także osoby między którymi małżeństwo zostało rozwiązane, mają prawo do zawarcia umowy o wygaśnięciu prawa do utrzymania (alimentów) w zamian za nabycie prawa własności do domu, mieszkania lub innej nieruchomości lub otrzymania jednorazowej wypłaty pieniężnej.
Umowy, które przenoszą prawo własności nieruchomości muszą być sporządzone w formie aktu notarialnego. Prawo własności nieruchomości powstaje z chwilą rejestracji tego prawa zgodnie z ustawodawstwem.
- Jeśli osoby porozumiały się w sprawie zaprzestania prawa do utrzymania w związku z otrzymaniem jednorazowej wypłaty pieniężnej, wyznaczoną kwotę należy uiścić na konto depozytowe kancelarii notarialnej lub prywatnego notariusza do poświadczenia umowy.
- Majątek otrzymany na podstawie umowy o zaprzestaniu prawa do utrzymania nie może być skierowany do egzekucji.
Artykuł 90. Wzajemny udział żony, męża w nakładach na leczenie
- Żona, mąż są wzajemnie zobowiązani uczestniczyć w kosztach związanych z chorobą lub kalectwem drugiego małżonka.
Artykuł 91. Prawo do utrzymania (alimentów) kobiety i mężczyzny, którzy nie są w związku małżeńskim między sobą
- Jeśli kobieta i mężczyzna, którzy nie są w związku małżeńskim między sobą, przez długi czas mieszkają wspólnie (jedną rodziną), to ten z nich, który stał się niezdolnym do pracy podczas wspólnego zamieszkania ma prawo do alimentów zgodnie z artykułem 76 Kodeksu.
- Kobieta i mężczyzna, którzy nie są w związku małżeńskim między sobą, mają prawo do alimentów w przypadku zamieszkania z nią/nim ich dziecka, odpowiednio do części 2 i 4 artykuły 84 i artykułów 86 i 88 Kodeksu.
- Prawo kobiety i mężczyźni do alimentów zostaje przerwane z powodów określonych w ust 2 i 4 artykułu 83, artykuły 85, 87 i 89 Kodeksu.01
