Nie ulega wątpliwości, iż masowa emigracja obywateli Ukrainy do Polski wiąże się także z nowymi problemami prawnymi w stosowaniu prawa. Przede wszystkim z koniecznością stosowania przez polskie sądy i na terytorium Polski przepisów Republiki Ukrainy do stosunków rodzinnych obywateli Ukrainy.
Dlatego też chcielibyśmy przybliżyć regulacje ukraińskiego prawa rodzinnego, gdyż przepisy te w wersji polskiej w zasadzie nie są w żaden sposób dostępne w Polsce.
Nadmienić przy tym trzeba, iż tłumaczenie to ma charakter autorski ( wykonane przy współpracy prawników, adwokatów ukraińskich jak i polskich), co po pierwsze oznacza, iż nie stanowi ono samo w sobie wiążącej normy prawnej- ta jest tekst w języku ukraińskim, a po drugie stanowi przedmiot prawa autorskich Kancelarii Adwokacko Radcowskiej Kacprzak Kowalak w Poznaniu. Tak więc drogi czytelniku jeżeli chcesz wykorzystać niniejsze tłumaczenie, je powielić musiałbyś uzyskać naszą zgodę.
W niniejszym wpisie prezentujemy jedynie część regulacji ukraińskiego Kodeksu rodzinnego, dalsze tłumaczenia znajda się także na stronach niniejszego bloga.
KODEKS RODZINNY UKRAINY
(Najwyższa Rada Ukrainy (NRU), 2002, nr 21-22, s. 135,
na dzień 02.02.2018 r.)
Dział 5
NIEWAŻNOŚĆ MAŁŻEŃSTWA
Artykuł 38. Podstawy unieważnienia małżeństwa
- Podstawą nieważności małżeństwa jest naruszenie przepisów określonych w art 22, 24-26 tego Kodeksu.
Artykuł 39. Małżeństwo, które jest nieważne
- Nieważne jest małżeństwo, zarejestrowane z osobą, która jednocześnie znajduje się w innym zarejestrowanym małżeństwie.
- Nieważne jest małżeństwo, zarejestrowane między osobami, które są krewnymi w linii prostej pokrewieństwa, a także między rodzeństwem.
- Nieważne jest małżeństwo, zarejestrowane z osobą, która jest ubezwłasnowolniona.
- Na wniosek osoby zainteresowanej organ państwowej rejestracji aktów stanu cywilnego unieważnia zapis o małżeństwie, zarejestrowany z osobami, o których mowa w części pierwszej – trzeciej tego artykułu.
- Jeśli małżeństwo jest zarejestrowane z osobą, która jest już w związku małżeńskim, w przypadku ustania poprzedniego małżeństwa do anulowania wpisów dotyczących ponownego małżeństwa ponowne małżeństwo staje się ważne z chwilą ustania poprzedniego małżeństwa.
- Zapis o małżeństwie wygasa, niezależnie od śmierci osób, z którymi zostało zarejestrowane małżeństwo (część pierwsza – trzecia tego artykułu), a także w przypadku rozpadu tego małżeństwa.
Artykuł 40. Małżeństwo, które zostaje uznane za nieważne przez sąd
- Małżeństwo zostaje uznane za nieważne przez sąd, jeżeli zostało zarejestrowane bez zgody kobiety lub mężczyzny.
Zgoda osoby nie jest dobrowolną, w szczególności wtedy, gdy w momencie rejestracji małżeństwa taka osoba cierpiała na poważne zaburzenia psychiczne, znajdowała się pod wpływem alkoholu, narkotyków, toksycznego odurzenia, w wyniku czego nie była świadoma w pełni znaczenia swoich czynów i (lub) nie mogła kierować nimi, lub jeśli małżeństwo zostało zarejestrowane w wyniku fizycznej lub psychicznej przemocy.
- Małżeństwo zostaje uznane za nieważne przez sąd w przypadku jego pozorności.
Małżeństwo jest zawarte pod pozorem, jeśli zostało zawarte przez kobietę i mężczyznę lub jedno z nich bez zamiaru tworzenia rodziny i nabywania praw i obowiązków małżonków.
- Małżeństwo nie może być uznane za nieważne, jeżeli w chwili rozpoznania sprawy przez sąd odpadły okoliczności, które potwierdzają brak zgody osoby na małżeństwo lub jego niechęć do założenia rodziny.
Artykuł 41. Małżeństwo, które może być uznane za nieważne przez sąd
- Małżeństwo może być unieważnione przez sąd, jeżeli zostało on zarejestrowane:
1) między przysposabiającym a przysposobionym dzieckiem z naruszeniem wymagań określonych w części piątej artykułu 26 Kodeksu;
2) między kuzynami; między ciotką, wujkiem, bratankiem, siostrzenicą;
3) z osobą, która zataiła swoją ciężką chorobę lub chorobę niebezpieczną dla drugiego z małżonków i (lub) ich potomków;
4) osoby poniżej wieku małżeńskiego i któremu nie zostało przyznane prawo do małżeństwa.
- Podczas rozpatrzenia sprawy o uznanie małżeństwa za nieważne sąd bierze pod uwagę, w jakim stopniu to małżeństwo narusza prawa i interesy osoby, czas trwania wspólnego zamieszkania małżonków, charakter ich relacji, a także inne okoliczności, które mają istotne znaczenie.
- Małżeństwo nie może być uznanoe za nieważne w przypadku ciąży żony lub urodzenia dziecka u osób, o których mowa pkt 1, 2, 4 części pierwszej tego artykułu, lub jeśli ten, kto nie osiągnął wieku małżeńskiego podczas zawarcia małżeństwa, osiągnął wymagany wiek lub udzielono mu prawa do małżeństwa.
Artykuł 42. Osoby, które mają prawo złożyć do sądu pozew o uznanie małżeństwa za nieważne
- Prawo do odwołania się do sądu o uznanie małżeństwa za nieważne mają żona lub mąż, inne osoby, których prawa zostały naruszone w związku z rejestracją tego małżeństwa, rodzice, opiekun, kurator dziecka, opiekun osoby ubezwlasnowolnionej, prokurator, organ opieki, jeżeli tego wymagają ochrona praw i interesów dziecka, osoby przyznana ubezwlasnowolnionej lub osoby, zdolność których do czynności prawnych jest ograniczona.
Artykuł 43. Unieważnienie małżeństwa po jego ustaniu
- Rozwiązanie małżeństwa, śmierć żony lub męża nie jest przeszkodą do uznania małżeństwa za nieważne.
- Jeśli małżeństwo rozwiązano na mocy wyroku sądu, pozew o stwierdzenie jego nieważności może być wniesiony dopiero po odwołaniu wyroku sądu o rozwiązaniu małżeństwa.
Artykuł 44. Czas, od którego małżeństwo jest nieważne
- W przypadkach, przewidzianych w artykułach 39-41 tego Kodeksu, małżeństwo jest nieważne od dnia jego rejestracji.
Artykuł 45. Skutki prawne unieważnienia małżeństwa
- Nieważne małżeństwo (artykuł 39 Kodeksu), a także małżeństwo uznane za nieważne przez sąd, nie jest podstawą do wystąpienia u osób, między którymi było zarejestrowane, praw i obowiązków małżeństwa, a także praw i obowiązków, które ustanowiono dla małżeństwa odrębnymi ustawami Ukrainy.
- Jeśli w ciągu nieważnego małżeństwa osoby nabyły nieruchomość, to należy ona do nich na podstawie prawa wspólnej własności.
Wielkość udziałów każdego z nich wyznacza się odpowiednio ich zaangażowania (udziału) w nabyciu tego majątku własną pracą i środkami.
- Jeśli osoba otrzymywała alimenty od tego, z kim była w unieważnionym małżeństwie, kwotę wypłaconych alimentów uważa się za uzyskaną bez wystarczającej podstawy prawnej i podlega ona zwrotowi zgodnie z kodeksem Cywilnem Ukrainy, ale nie więcej niż za ostatnie trzy lata.
- Osoba, która mieszka w lokalu innej osoby w związku z rejestracją z nią nieważnego małżeństwa, nie nabyła prawa do przebywania w nim i może być eksmitowana.
- Osoba, która w związku z rejestracją nieważnego małżeństwa zmieniła swoje nazwisko, jest uznawana za osobę wykorzystującą to nazwisko bez wystarczającej podstawy prawnej.
- Skutki prawne określone w części od drugiej do piątej tego artykułu, stosuje się do osoby, która dowiedziała się o przeszkodach do zawarcia małżeństwa i ukryła je przed drugą stroną i (lub) organem państwowej rejestracji aktów stanu cywilnego.
Artykuł 46. Szczególne skutki prawne unieważnienia małżeństwa
- Jeśli osoba nie wiedziała i nie mogła wiedzieć o przeszkodach do zawarcia małżeństwa, ma prawo do:
1) podziału majątku nabytego w unieważnionym małżeństwie, jako wspólnego majątku małżonków;
2) zamieszkania w lokalu mieszkalnym, do którego się wprowadziła w związku z zawarciem nieważnego małżeństwa;
3) alimentów zgodnie z art. 75, 84, 86 i 88 Kodeksu;
4) wykorzystania nazwiska, które wybrała podczas rejestracji małżeństwa.
Artykuł 47. Prawa i obowiązki rodziców i dziecka, które urodziło się w unieważnionym małżeństwie
- Nieważność małżeństwa nie wpływa na zakres wzajemnych praw i obowiązków rodziców i dziecka, które urodziło się w tym małżeństwie.
Artykuł 48. Uznanie małżeństwa za niezarejestrowane
- Małżeństwo, zarejestrowane w nieobecnosci narzeczonej lub narzeczonego, jest niezarejestrowane. Zapis o takim małżeństwie w organie państwowej rejestracji aktów stanu cywilnego unieważnia się przez sąd na wniosek osoby zainteresowanej.
