Prawa i obowiązki małżonków

Strona główna Porady prawne

Bartosz Kowalak

17 listopada 2020

marysse93 / Pixabay

Kodeks Republiki Białorusi o małżeństwie i rodzinie. Wersja polska artykułów od 20 do 33 dotyczących praw i obowiązków małżonków

Prawa i obowiązki małżonków zostały określone zarówno w prawie polskim, jak i białoruskim. W przypadku zawarcia polsko-białoruskiego małżeństwa warto więc poznać nie tylko polskie regulacje w tym zakresie, ale również białoruskie. Dlatego poniżej przedstawiamy tłumaczenie artykułów od 20 do 33 Kodeksu Republiki Białorusi o małżeństwie i rodzinie, zawarte w rozdziale 5.

Rozdział 5

PRAWA I OBOWIĄZKI MAŁŻONKÓW

Artykuł 20. Powstanie praw i obowiązków małżonków

Prawa i obowiązki małżonków powstają od dnia rejestracji zawarcia małżeństwa przez organy rejestrujące akty stanu cywilnego.

Artykuł 201. Równość małżonków w relacjach rodzinnych

Wszystkie sprawy małżeńskie i rodzinne małżonkowie decydują wspólnie, za obopólną zgodą i na zasadzie równości.

Małżonkowie są zobowiązani do budowania swoich relacji w rodzinie na podstawie wzajemnego szacunku i wzajemnej pomocy, sprawiedliwego podziału obowiązków rodzinnych, pomocy w realizacji każdego z nich prawa do macierzyństwa( ojcostwa), rozwoju fizycznego i duchowego, edukacji, manifestacji swoich umiejętności, pracy i odpoczynku.

Małżonkowie mają prawo do samodzielnego rozwiązywania problemów dotyczących ich osobistych interesów, chyba że uzgodniono inaczej w umowie małżeńskiej.

Artykuł 21. Prawo małżonków do wyboru nazwiska przy zawieraniu małżeństwa

Po zawarciu małżeństwa małżonkowie wybierają nazwisko jednego z małżonków jako wspólne nazwisko lub każdy z nich zachowuje swoje przedmałżeńskie nazwisko.

Małżonkowie lub jeden z nich może wybrać podwójne nazwisko składające się z przedmałżeńskich nazwisk małżonków. Jeśli oboje małżonkowie chcą nosić podwójne nazwisko, za ich zgodą określa się, od jakiego przedmałżeńskiego nazwiska się zacznie.

Łączenie więcej niż dwóch nazwisk jest niedozwolone. Jeśli przed ślubem małżonkowie lub jedno z nich miało podwójne nazwiska, za ich zgodą określa się, z których części składowych przedmałżeńskich nazwisk będzie składać się nowe nazwisko.

Prawo wyboru przez małżonków nazwiska jest realizowane przy rejestracji zawarcia małżeństwa przed dokonaniem odpowiedniego zapisu aktu stanu cywilnego.

Dokonanie przez małżonków lub jednego z nich zmiany nazwiska, wybranego przy zawarciu małżeństwa w organach rejestrujących akty stanu cywilnego, o których mowa w częściach pierwszej i drugiej artykułu 194 Kodeksu, na nazwisko drugiego małżonka, podwójne nazwisko, składające się z przedmałżeńskich nazwisk małżonków, odbywa się raz w sposób przewidziany dla zmiany stanu cywilnego. Zmiana nazwiska przez małżonków lub jednego z nich w innych przypadkach odbywa się w sposób określony w niniejszym Kodeksie i innych aktach prawnych dotyczących zmiany nazwiska, własnego imienia, drugiego imienia.

Zmiana nazwiska przez jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany nazwiska drugiego z nich, chociaż ten ostatni ma również prawo do ubiegania się o zmianę swojego nazwiska.

Artykuł 22. Prawo małżonków do swobodnego wyboru pracy, profesji i miejsca zamieszkania

Małżonkowie mają swobodę wyboru pracy, profesji i miejsca zamieszkania.

Artykuł 23. Majątek wspólny małżonków

Nieruchomość nabyta przez małżonków w okresie małżeństwa, niezależnie od tego, który z małżonków ją nabył albo któremu z małżonków została wpłacona gotówka, stanowi ich majątek wspólny. Małżonkowie mają równe prawa własności, użytkowania i dysponowania tym majątkiem, o ile nie przewidziano inaczej w umowie małżeńskiej.

Małżonkowie korzystają z równych praw do wspólnie nabytego majątku, również w przypadku, gdy jeden z nich w okresie małżeństwa był zajęty prowadzeniem gospodarstwa domowego, opieką nad dziećmi lub z innych ważnych powodów nie miał własnych zarobków (dochodów), chyba że umowa małżeńska stanowi inaczej.

Artykuł 24. Określenie udziałów we wspólnej własności współmałżonka przy podziale majątku

W przypadku podziału majątku wspólnego małżonków, ich udziały są uznawane za równe, chyba że umowa małżeńska stanowi inaczej. Sąd ma prawo wycofać się z uznania udziałów za równe, biorąc pod uwagę interesy nieletnich i potrzebujących pomocy niezdolnych do pracy pełnoletnich dzieci lub godne uwagi interesy jednego z małżonków. Udział jednego z małżonków w szczególności może zostać zwiększony, jeśli drugi małżonek uchylił się od pracy lub wydał wspólny majątek na szkodę interesów rodziny. Rzeczy osobiste nieletnich dzieci (odzież ,obuwie, przybory szkolne, instrumenty muzyczne itp.) w podziale majątku nie są brane pod uwagę i przekazywane bez odpowiedniej rekompensaty pieniężnej małżonkowi, z którym będą mieszkać dzieci.

W przypadku podziału majątku wspólnego małżonków, w przypadku zawarcia umowy małżeńskiej sąd analizuje jej warunki i wskazuje, które przedmioty podlegają przekazaniu każdemu z nich.

Podział majątku wspólnego małżonków, o ile nie przewidziano inaczej w umowie małżeńskiej dotyczącej tego majątku, może być dokonany za obopólną zgodą małżonków zarówno w okresie małżeństwa, jak i po jego rozwiązaniu poprzez zawarcie przez małżonków (byłych małżonków) w formie pisemnej umowy o podziale majątku wspólnego małżonków, która wymaga poświadczenia notarialnego.

W przypadku, gdy jednemu z małżonków przekazywane są przedmioty, których wartość przekracza należny udział, drugiemu małżonkowi przyznaje się odpowiednią rekompensatę pieniężną.

Przy podziale majątku przez sąd uwzględnia się również ogólne długi małżonków i prawne roszczenia wobec zobowiązań powstałych w interesie rodziny.

W przypadku roszczeń o podział majątku wspólnego małżonków, których małżeństwo zostało rozwiązane, ustanawia się trzyletni okres przedawnienia, liczony od dnia, w którym dana osoba dowiedziała się lub mogła dowiedzieć się o naruszeniu swojego prawa, niezależnie od czasu rozwiązania małżeństwa.

Artykuł 25. Rzeczy zawodowe małżonków

Rzeczy zawodowe każdego z małżonków (instrumenty muzyczne, specjalistyczna biblioteczka, wyroby medyczne, sprzęt medyczny itp.), nabyte w okresie małżeństwa, stanowią majątek wspólny małżonków, chyba że umowa małżeńska stanowi inaczej.

W przypadku podziału majątku sąd może przyznać rzeczy zawodowe nabyte w okresie małżeństwa, temu małżonkowi, który z nich korzystał, ze zmniejszeniem udziału w majątku drugiego małżonka lub powierzeniem mu obowiązku zrekompensowania ich wartości drugiemu.

Artykuł 26. Własność małżonków

Majątek posiadany przez małżonków przed zawarciem małżeństwa, a także otrzymany przez nich w okresie małżeństwa jako darowizna lub w drodze dziedziczenia, jest własnością każdego z nich.

Rzeczy osobistego użytku (ubrania, buty, itp.), z wyjątkiem biżuterii i innych dóbr luksusowych, choć zakupione w okresie małżeństwa ze wspólnych środków małżonków, są uznawane za własność małżonka, który z nich korzystał.

Własność każdego z małżonków może zostać uznana przez sąd za majątek wspólny małżonków, jeśli okaże się, że w okresie małżeństwa z majątku wspólnego małżonków lub majątku osobistego drugiego małżonka dokonano inwestycji, znacznie zwiększając wartość tego majątku (remont, przebudowa itp.), o ile nie przewidziano inaczej w umowie małżeńskiej.

Artykuł 27. Transakcje majątkowe między małżonkami

Małżonkowie mogą dokonywać między sobą transakcji majątkowych, które nie są zabronione przez prawo, a dotyczących majątku, które jest własnością każdego z nich.

Artykuł 28. Odpowiedzialność małżonków z majątku wspólnego

Postępowanie egzekucyjne dotyczące zobowiązań jednego z małżonków może być prowadzone z majątku, będącego w jego posiadaniu i z udziału w majątku wspólnym małżonków, która to przysługiwałaby mu przy podziale tego majątku.

Na zobowiązania jednego z małżonków małżonkowie odpowiadają z ich majątku wspólnego, jeżeli sąd uzna, że powstałe zobowiązania były wykorzystywane w celu zaspakajania potrzeb rodziny.

Odszkodowania za szkody wyrządzone przez przestępstwo może być dochodzone z majątku wspólnego małżonków, jeżeli sąd w sprawie karnej ustalił, iż środki pochodzące z przestępstwa zostały przeznaczone na zakup ruchomości lub nieruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego małżonków.

Postępowanie egzekucyjne w przypadku zobowiązań zaciągniętych przez oboje małżonków może być prowadzone z ich majątku wspólnego, jak i z majątku osobistego każdego z nich.

Artykuł 29. Wzajemne obowiązki małżonków

Małżonkowie są zobowiązani wzajemnie się wspierać finansowo.

Żona potrzebująca pomocy materialnej w czasie ciąży, małżonek opiekujący się wspólnym dzieckiem do ukończenia trzeciego roku życia lub niepełnosprawnym dzieckiem wspólnym do ukończenia osiemnastego roku życia lub niepełnosprawnym pełnoletnim dzieckiem, a także niezdolnym do pracy małżonkiem ma prawo w sądzie żądać dostarczenia mu od drugiego małżonka środków niezbędnych do życia.

Umowa małżeńska może przewidywać inne przypadku, w których obowiązkiem małżonka jest udzielanie pomocy materialnej drugiemu małżonkowi.

Artykuł 30. Zachowanie prawa małżonków do utrzymania po rozwiązaniu małżeństwa

Prawo małżonka, niezdolnego do pracy, do dochodzenia od drugiego pomocy materialnej, pozostaje również po rozwiązaniu małżeństwa, jeśli on (ona) stał się niezdolny do pracy przed rozwiązaniem małżeństwa lub w ciągu jednego roku od jego rozwiązania.

Jeśli małżonkowie byli przez długi czas (co najmniej dziesięć lat) w związku małżeńskim, sąd ma prawo do zasądzenia alimentów na rzecz rozwiedzionego małżonka, także w przypadku, gdy osiągnął wiek emerytalny nie później niż pięć lat od dnia rozwiązania małżeństwa.

Potrzebujący pomocy materialnej były małżonek zachowuje prawo do otrzymywania pomocy finansowej od drugiego byłego małżonka, posiadającego niezbędne do tego środki:

-przed osiągnięciem przez ich wspólne dziecka trzech lat, jeśli on (ona) opiekuje się tym dzieckiem;

-przed osiągnięciem osiemnastego roku życia przez niepełnosprawne dziecko, jeśli on (ona) opiekuje się tym dzieckiem;

-w czasie wykonywania opieki nad wspólnym niepełnosprawnym dzieckiem pełnoletnim.

Artykuł 31. Kwota środków pobranych na utrzymanie małżonka

Wysokość środków pobranych na utrzymanie małżonka jest określana przez sąd na podstawie stanu materialnego i rodzinnego obu małżonków, biorąc pod uwagę wielokrotność wartości bazowej obowiązując w momencie wypłaty.

W przypadku zmiany stanu materialnego lub rodzinnego jednego z małżonków, każdy z nich ma prawo wystąpić do sądu z roszczeniem o zmianę wysokości środków, które są pobierane na utrzymanie danego małżonka.

Artykuł 32. Zwolnienie małżonka z obowiązku utrzymania drugiego małżonka lub tymczasowe ograniczenie tego obowiązku

Sąd może, biorąc pod uwagę krótki okres trwania małżeństwa małżonków lub niegodne zachowanie małżonka dochodzącego zapłaty alimentów, zwolnić drugiego małżonka z obowiązku jego utrzymania lub ograniczyć ten obowiązek na określony czas.

Artykuł 33. Utrata przez małżonka prawa do alimentów

Prawo jednego małżonka do otrzymania alimentów od drugiego małżonka ustaje, jeśli warunki, które są, zgodnie z art 29 i 30 niniejszego Kodeksu, podstawą do uzyskania tych alimentów ustaną, a także jeśli rozwiedziony małżonek, który otrzymuje środki na utrzymanie, wstąpi w nowy związek małżeński.

Jeżeli alimenty były pobierane na mocy orzeczenia sądu, małżonek zobowiązany do ich zapłaty, w przypadkach przewidzianych w niniejszym artykule, ma prawo wystąpić do sądu z roszczeniem o zwolnienie go z obowiązku dalszej zapłaty.