Pomoc przedsiębiorcom w czasach epidemii koronawirusa
Epidemia spowodowana wirusem COVID-19 bez wątpienia negatywnie wpłynie na funkcjonowanie gospodarki krajowej, co w znacznym stopniu utrudni funkcjonowanie przedsiębiorcom. Celem ochrony państwa i ich obywateli w dniu 31 marca 2020 roku rząd przygotował i uchwalił tzw. tarczę antykryzysową. Głównym celem tarczy jest ustabilizowanie polskiej gospodarki, a także przekazanie jej impulsu inwestycyjnego.
Tarcza opiera się na pięciu filarach:
- ochronie miejsc pracy i bezpieczeństwu pracowników,
- finansowaniu przedsiębiorców,
- ochronie zdrowia,
- wzmocnieniu systemu finansowego,
- inwestycjach publicznych.
W niniejszym artykule przedstawimy kwestię szeroko rozumianej kwestii bezpieczeństwa pracowników i dofinansowania w tym zakresie przedsiębiorców.
Stosownie do przepisów tarczy antykryzysowej, a mianowicie treści art. 15g, przedsiębiorca u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 lub też w związku z nim koniecznym stało się obniżenie wymiaru pracy może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy czyli o wypłatę świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy. Wypłata przedmiotowego świadczenia następuje ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ponadto, przedsiębiorca może również wystąpić o dofinansowanie ze środków z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników.
To rozwiązanie dotyczy przedsiębiorców, u których:
- po 1 stycznia 2020 roku w ciągu dwóch kolejnych miesięcy odnotowany zostanie spadek obrotu nie mniej niż o 15% w stosunku do łącznych obrotów z analogicznych 2 miesięcy z roku ubiegłego,
- po 1 stycznia 2020 roku, w okresie jednego, dowolnie wskazanego miesiąca odnotowany zostanie spadek nie mniej niż o 25% w stosunku do poprzedniego miesiąca.
Pamiętać należy również o kryteriach jakie przedsiębiorca musi spełniać aby takie świadczenie zostało mu przyznane. Pierwsze z nich to nie zaleganie przez przedsiębiorcę w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 roku. Drugim kryterium jakie musi spełniać przedsiębiorca to brak przesłanek do ogłoszenia jego upadłości.
Istotną kwestią jest również sposób określenia przez ustawę pojęcia „pracownika”, na wynagrodzenie którego stosownie do tarczy antykryzysowej państwo polskie „złoży się” wraz z pracodawcą. Stosownie do przepisów tarczy, pracownikiem jest osoba fizyczna, która pozostaje z pracodawcą w stosunku pracy lub też na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem Cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecania, od których pracodawca odprowadzał składki emerytalne i rentowe (czyli z wyłączeniem studentów), albo która wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Przechodząc do kwestii wynagrodzenia, pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Powyższe wynagrodzenie, w pozostałej części dofinansowywane będzie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Tarcza antykryzysowa pozwala przedsiębiorcy na obniżenie wymiaru czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W przypadku pracownika, któremu pracodawca obniżył wymiar czasu pracy, pozostała część wynagrodzenia dofinansowywana jest ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości połowy wynagrodzenia, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Należy pamiętać, że warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustalone muszą zostać w porozumieniu. Porozumienie pracodawca zawiera wraz z:
- organizacją związkową reprezentatywną, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
- organizacją związkową reprezentatywną – jeżeli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
- zakładową organizacją związkową – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa, albo
- przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – w przypadku gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa;
Co do ostatniego, czwartego punktu wskazać należy, że w przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli pracowników z powodu COVID-19, w szczególności wywołanych nieobecnością pracowników, trwającym przestojem lub wykonywaniem przez część pracowników pracy zdalnej, porozumienie to może być zawarte z przedstawicielami pracowników wybranymi przez pracowników uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy. W sytuacji gdy u danego pracodawcy nigdy nie wyłaniano przedstawicieli pracowników, a pracodawca taki nigdy nie przyjął żadnego trybu, koniecznym jest przyjęcie go w momencie podjęcia przez niego decyzji skorzystania z pomocy państwa opisanej w niniejszym artykule.
Przedmiotowe porozumienie nie ma szczególnie określonej formuły. Istotnym jest by zawierało najważniejsze ustalenia wypracowane między stronami. Ustawa wskazuje na 3 podstawowe kryteria jakie porozumienie musi zawierać a mianowicie: określenie grup zawodowych objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy, wskazanie obniżonego wymiaru czasu pracy obowiązującego pracowników oraz podanie okresu, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.
Zawarcie z pracownikami porozumienia to nie koniec formalności związanych z uzyskaniem dofinansowania. Po zawarciu wyżej opisanego porozumienia przedsiębiorca musi przekazać jego kopię właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia.
Dofinansowanie w zakresie wynagrodzenia pracowników, a także składek na ubezpieczenie, przysługują przedsiębiorcy przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku. Przedłużenie powyższego okresu może nastąpić jedynie z inicjatywy Rady Ministrów, która w celu przeciwdziałania skutkom gospodarczym COVID-19, w drodze rozporządzenia, przedłuży czas 3 miesięcy, mając na względzie czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.
