Jak odrzucić spadek przed konsulem?
Nie jest tajemnicą, że Polacy w ostatnich lata chętnie korzystają ze swobody przemieszczania związanej z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Polacy wyjeżdżają za granicę w celu podjęcia edukacji, podróżowania, osiedlenia się na stałe czy zarobkowania w ramach unijnego rynku wewnętrznego. Niejednokrotni zdarza się, że do takiej osoby dociera smutna wiadomość o śmierci osoby bliskiej zamieszkałej w Polsce. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdy w skład spadku nie wchodzi nic, za wyjątkiem poważnych długów. Pojawia się wówczas pytanie jakie kroki należy podjąć, by uniknąć odpowiedzialności majątkowej za długi spadkodawcy oraz czy konieczny w tym celu będzie powrót do Polski?
W pierwszej kolejności, wskazać należy, że kwestia odrzucenia spadku została uregulowana w art. 1018 § 3 k.c., zgodnie z którym oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem w formie ustnej lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Odrzucenie spadku może nastąpić tylko po zgonie spadkodawcy przez jednostronne oświadczenie spadkobiercy. Ustawowy termin na dokonanie przyjęcia lub odrzucenia spadku wynosi 6 miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o powołaniu go do dziedziczenia, najczęściej będzie to moment dowiedzenia się o śmierci osoby bliskiej. Niedochowanie ww. terminu skutkuje przyjęciem spadku
z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, tj. z ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe do wąskości otrzymanego spadku.
Jedną z możliwości odrzucenia spadku po osobie bliskiej w Polsce, gdy samemu mieszka się za granicą jest udanie się do konsula Rzeczypospolitej Polskiej we właściwym terytorialnie urzędzie i złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Sposób ten zakłada samodzielne sporządzenie przez spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku i udanie się z nim do placówki konsularnej w celu konsularnego poświadczenia podpisu na piśmie odrzucającym spadek. Oświadczenie takie należy złożyć osobiście, przedkładając odpowiednie dokumenty:
- ważny paszport lub dowód osobisty,
- oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku – odpis należy złożyć w obecności konsula.
Następnie konsul na podstawie art. 28 Ustawy prawo konsularne potwierdzi własnoręczność podpisu spadkobiercy pod oświadczeniem o odrzuceniu lub o przyjęciu spadku. Poświadczenie podpisu pod oświadczeniem nie wiążę się z dodatkowym czekaniem, uzyska się je niezwłocznie w trakcie omówionej wizyty z konsulem.
Art. 28 Ustawy prawo konsularne
. Na wniosek obywatela polskiego lub organu administracji publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej kon1sul:
1) sporządza i poświadcza wypisy, odpisy, wyciągi i kopie dokumentów;
2)poświadcza własnoręczność podpisu i znaku ręcznego;
3) poświadcza datę okazania dokumentu, pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu.
- Konsul może wykonać czynności, o których mowa w ust. 1, również na wniosek cudzoziemca lub organu administracji publicznej w państwie przyjmującym, jeżeli mają one wywrzeć skutek na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
- Konsul może sporządzić akt notarialny po uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia, udzielonego mu na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych.
W urzędzie konsularnym należy uiść opłatę od poświadczenia własnoręczności podpisu na oświadczeniu o odrzuceniu spadku, która zgodnie z obowiązującym załącznikiem zawierającym tabele opłat w rozporządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 23 kwietnia 2013 roku w sprawie opłat konsularnych wynosi 30 Euro.
Aby oświadczenie było skuteczne, należy je jak najszybciej przesłać sądzie spadku – w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się, że możesz przyjąć lub odrzucić spadek. Należy uczynić to możliwie jak najszybciej po uzyskaniu konsularnego poświadczenia, gdyż oświadczenie uważa się za złożone dopiero z chwilą jego wpływu do sądu w Polsce, a nie nadania w placówce operatora pocztowego kraju naszego zamieszkania. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zrobił to pełnomocnik profesjonalny działając na podstawie odpowiedniego upoważnienia.
Kwestia sądu spadku została określona w art. 628 k.p.c., zgodnie z którym: do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Poniżej załączamy wzór przykładowego oświadczenia o odrzuceniu spadku.
