Wypadek śmiertelny może się zdarzyć w każdych okolicznościach – w miejscu pracy, na skutek wypadku samochodowego, czy innego nieszczęśliwego zdarzenia. Bez względu na przyczynę śmierć osoby bliskiej jest traumatycznym i wstrząsającym przeżyciem.
W świetle prawa najbliżsi członkowie zmarłego mogą się ubiegać o stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Odszkodowanie to ma charakter jednorazowy, które ma na celu zrekompensować obecne i przyszłe straty, jakich doznały lub mogą doznać bliscy zmarłego.
Ustalając wysokość odszkodowania należy brać pod uwagę użytą w art. 446 § 3 k.c przesłankę znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. W tym momencie pojawia się pytania: jak rozumieć ową przesłankę, czy mowa o aspektach materialno – finansowych?
Problem ten pojawił się w sprawie rozpatrywanej przed Sądem Okręgowym w Kaliszu, I Wydział Cywilny (Sygn. akt I C 1765/13 ).
Kierujący samochodem z naczepą uderzył w jadący z naprzeciwka samochód, w skutek czego śmierć poniosła na miejscu 19- letnia dziewczyna oraz obrażenia ciała doznała jej siostra. Rodzice zmarłej wnieśli pozew o zasądzenie od kierowcy wypadku po 30.000 zł tytułem pogorszenia ich sytuacji życiowej. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, uznając, że pogorszenie sytuacji życiowej powodów nie nastąpiło, więc nie przysługuje odszkodowanie. Pozwany zarzucił, że powodowie są młodzi i pracują zawodowo oraz mają córkę, na którą mogą liczyć.
Powodowie przed śmiercią córki wybudowali dom w celu wspólnego zamieszkiwania z córkami, a w przyszłości także z ich rodzinami. Zmarła córka była bardzo aktywna, koleżeńska, pomagała innym ludziom, miała sprecyzowane plany na przyszłość. Od najmłodszych lat wykonywała obowiązki domowe typu gotowanie obiadów dla wszystkich domowników, sprzątanie, palenie w piecu. W celu posiadania własnych środków finansowych podejmowała prace dorywcze. Powodowie byli bardzo silnie uczuciowo związani z córką, której nagła śmierć wywołała w nich zaburzenia emocjonalne o charakterze depresyjnym.
Sąd rozważając zasadność dochodzonego przez powodów na podstawie art. 446 § 3 k.c. odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej po śmierci ich córki przywołał słowa Sądu Najwyższego:
Zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację. Do tych ostatnich niewątpliwie zaliczyć należy utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań. Jest to zatem szkoda często trudna do uchwycenia i ścisłego matematycznego zmierzenia. Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej uprawnionego w rozumieniu art. 446 § 3 k.c.zależne jest od rozmiarów ujemnych następstw o charakterze majątkowym, a także zmian w sferze dóbr niematerialnych uprawnionego wywołanych przez śmierć osoby bliskiej, już istniejących oraz dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2008 roku, V CSK 544/07, niepubl., oraz z dnia 16 października 2008 r., III CSK 143/08, niepubl.
Tym samym Sąd ocenił, iż śmierć córki niewątpliwie doprowadziła do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej powodów. Zmarła gdyby żyła, prowadziłaby z powodami wspólne gospodarstwo domowe, przejmując w znacznej mierze ciężar codziennych trudów. Po okresie studiów, które zamierzała współfinansować, wnosiłaby własne dochody, a jej dotychczasowe sukcesy życiowe w pełni uzasadniały oczekiwania pomocy z jej strony w przyszłości. W związku z tym powodowie zasadnie oczekiwali, że mieszkając z nimi zadba o nich, kiedy będą w podeszłym wieku. Byli z nią silnie związani uczuciowo, pokładali w niej wiele nadziei, mieli wspólne plany na przyszłość. W związku z utratą córki stracili poczucie pewności, że mieszkając z nimi zapewni im w podeszłym wieku niezbędną pomoc i opiekę, wobec czego uzyskane z tytułu zadośćuczynienia środki przeznaczyli na zabezpieczenie na starość.
Biorąc pod uwagę wszelkie okoliczności sprawy i dokonując ich obiektywnej oceny Sąd uznał, że kwota stosownego odszkodowania powinna wynosić po 20.000 zł zarówno wobec powódki jak i powoda.
Autor: Natalia Zagórska
Kancelaria Kacprzak Kowalak i partnerzy
Adwokaci i Radcowie Prawni
