Po tragicznym wypadku samochodowym w Kamieniu Pomorskim mającym miejsce w pierwszym kwartale 2014 r. wszczęto pracę nad nowelizacją dotyczącą ruchu drogowego, w następstwie czego w dniu 18 maja 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (tekst jedn. Dz.U. 2015 poz. 541 ze zm., dalej: „ustawa zmieniająca”) zaostrzająca m.in. przepisy dotyczące nietrzeźwych kierowców. Na podstawie ww. ustawy powstała możliwość zamontowania w pojazdach blokady alkoholowej, która przyczynić się ma do zwiększenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Na mocy ustawy zmieniającej do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) dodano art. 182a, w którym przewidziano zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Od dnia 18 maja 2015 r. osoby, wobec których orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mogą ubiegać się o jego zmianę, jeżeli zakaz prowadzenia pojazdów był wykonywany przez okres co najmniej połowy orzeczonego wymiaru, a w przypadku zakazu prowadzenia pojazdów orzeczonego na podstawie art. 42 § 3 lub 4 Kodeksu karnego (dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów) przez okres co najmniej 10 lat. Sąd może orzec o dalszym wykonywaniu tego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową. Przy zamianie kary sąd bierze pod uwagę postawę, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie w okresie wykonywania środka karnego, które musi uzasadnia przekonanie, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę nie zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. O ww. zakazie sąd zobowiązany jest poinformować stosowane organy oraz pracodawcę, jeżeli skazany prowadził pojazd wykonując pracę zawodową. Oczywiście gdy skazany w trakcie obowiązywania ww. zakazu rażąco naruszy porządek prawny w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa ruchu drogowego, sąd może przewrócić bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdów. Na wszystkie postanowienia sądu w tym zakresie przysługują zażalenia, co z pewnością będzie wykorzystywane przez ubiegających się o możliwość prowadzenia pojazdu wyposażonego w blokadę alkoholową.
W tym miejscu należy wyjaśnić czym jest blokada alkoholowa. Według definicji ustawowej zawartej w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) blokada alkoholowa to urządzenie techniczne uniemożliwiające uruchomienie silnika pojazdu silnikowego i pojazdu szynowego, w przypadku gdy zawartość alkoholu w wydychanym przez kierującego powietrzu wynosi co najmniej 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. W praktyce urządzenie to wygląda podobnie do używanych powszechnie alkomatów. Blokada alkoholowa musi być uprzednio na stałe zamontowana w pojeździe, którym kierować chce skazany. Przed uruchomieniem silnika prowadzący pojazd musi podać próbkę wydychanego powietrza do zbadania przez urządzenie. Dopiero w sytuacji, gdy urządzenie wykaże stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu niższe od wskazanej w ustawie wartości, mechanizm umożliwi uruchomienie pojazdu. Prowadzenie pojazdu po uzyskaniu pozytywnego wyniku jest ograniczone czasem, aby uniemożliwić spożywanie alkoholu w trakcie jazdy już po oddaniu próbki. Producenci urządzeń zapewniają, że wszelkie próby manipulacji np. dmuchanie z ręcznej pompki są technicznie uniemożliwione. Podkreślić należy, że wszystkie pomiary oraz próby manipulacji są zapamiętywane przez urządzenie, dlatego w przypadku wątpliwości Policja będzie mogła odtworzyć historię badań.
Nadto w prawie o ruchu drogowym w rozdziale dotyczącym warunków technicznych pojazdów wskazano, iż pojazd silnikowy i pojazd szynowy może być wyposażony w blokadę alkoholową montowaną przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela. Ustawodawca wprowadził również obowiązek przeprowadzania co 12 miesięcy kalibracji blokady alkoholowej tj. ogółu czynności służących wzorcowaniu blokady alkoholowej oraz regulacji tego urządzenia w sposób umożliwiający spełnienie ustawowych wymagań. Pierwszą kalibrację blokady alkoholowej należy wykonać przed montażem urządzenia w pojeździe. Ustawodawca określił, że przeprowadzić kalibrację może jedynie producent urządzenia lub jego upoważniony przedstawiciel i każdorazowo zobowiązany jest do wystawienia dokumentu potwierdzającego dokonanie kalibracji.
Niestety pomimo wejścia w życie ww. przepisów osoby skazane, które były chętne do prowadzenia pojazdów z blokadą alkoholową nie mogły od razu skorzystać z nowego rozwiązania, bowiem dopiero w dniu 21 lipca 2016 r. Minister Infrastruktury i Budownictwa opublikował rozporządzenie, w którym określił m.in. wymagania funkcjonalne i wymogi techniczne blokady alkoholowej oraz wzór dokumentu potwierdzającego kalibrację blokady alkoholowej.
Wraz z wprowadzeniem w życie możliwości zamontowania blokady alkoholowej nałożono dodatkowe obowiązki na osoby prowadzące pojazd z ww. urządzeniem. Kierujący pojazdem, w którym zainstalowana jest blokada alkoholowa zobowiązany jest mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym z wynikiem pozytywnym w zakresie wyposażenia pojazdu w blokadę alkoholową oraz dokument potwierdzający kalibrację instalacji. Warto wiedzieć, iż w sytuacji niewywiązania się z ww. obowiązku policjanci są upoważnieni do zatrzymania prawa jazdy. Nadto poza obowiązkiem przeprowadzenia okresowych badań pojazdu, pojazd wyposażony w blokadę alkoholową podlega dodatkowemu badaniu technicznemu, które można przeprowadzić po przedstawieniu dokumentu potwierdzającego kalibrację instalacji. Koszt ww. dodatkowego badania również został określony przez ustawodawcę i wynosi 50 zł.
Wobec powyższego kierowanie pojazdem posiadającym blokadę alkoholową możliwe jest dopiero od dnia wejścia w życie rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa tj. od dnia 05 sierpnia 2016 r. Na skorzystanie z nowego rozwiązania jest dużo chętnych, jednak muszą oni być świadomi kosztów z jakimi się to wiąże. Zakup urządzenia to wydatek około 5.000 zł, natomiast jej montaż to koszt ok. 500 zł. Instytucja ta jest na razie zbyt świeża, aby móc ocenić jej skuteczność. Bezsprzecznie jednak umożliwia osobom wobec których orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów szybszy powrót do roli kierowcy. Teoretycznie blokada może nie przyczynić się zupełnie do poprawy bezpieczeństwa na drodze, bowiem zamiast skazanego dmuchać do urządzenia może osoba trzecia. Należy jednak mieć nadzieję, iż osoba trzecia przed wyświadczeniem takiej przysługi zastanowi się dwa razy i dla bezpieczeństwa swojego oraz innych odmówi szkodliwej pomocy.
Autor: Joanna Janiak
