Często można spotkać się z sytuacją, w której Policja zatrzymuje określoną osobę, zabiera do radiowozu i kontakt z osobą zatrzymaną na pewien czas się urywa. Na ogół Policja przeprowadza taką akcję w stosunku do osoby, którą podejrzewa o popełnienie przestępstwa, a okoliczności sprawy oraz potrzeba uzyskania dowodów wymaga w oczach organów ścigania konieczność zatrzymania tej osoby i odizolowania jej od otoczenia. Oczywiście nie zawsze zatrzymana osoba musi być winna. Przeciwnie, często po wyjaśnieniu sprawy jest ona zwalniania.
Warto wiedzieć, że Policja izolując daną osobę, stara się w tychże warunkach, przekonać ją do przyznania się do popełnienia przestępstw. Niejednokrotnie skutecznie. Stres związany z zatrzymaniem jest istotnym czynnikiem skłaniającym – także pochopnie – do uznania winy. Ten sam stres przeszkadza też zatrzymanemu w głębszym zastanowieniu się nad wybronieniem się przed działaniem Policji, w tym nad skorzystaniem z pomocy adwokata.
W związku z powyższym, ważną rolę w obronie zatrzymanego mogą pełnić członkowie rodziny podejrzanego, czy nawet jego znajomi. Jeżeli są oni świadkami zatrzymania, w pierwszej kolejności powinni dowiedzieć, się jaka jednostka organów ścigania dokonała zatrzymania i jaka jest sygnatura sprawy, w ramach której dokonano zatrzymania. O ile to możliwe należy też ustalić w związku z jakim przepisem karnym prowadzone jest dana sprawa. Wszystkie te informacje mogą ułatwić pomoc zatrzymanego. Mając te informacje, osoby te mogą zgłosić się do adwokata, żeby ten podjął się obrony zatrzymanego. Najważniejszy jest czas działania. Im szybciej powiadomi się adwokata o zatrzymaniu, tym większa szansa skutecznej pomocy zatrzymanemu.
Ważnym jest, że nie tylko zatrzymany, podejrzany, czy oskarżony może ustanowić obrońcę. Otóż procedura karna dopuszcza możliwość ustanowienia obrońcę przez osoby trzecie. Art. 83 § 1 k.p.k. przewiduje, że każdy może ustanowić obrońcę (tzw. tymczasowego obrońcę) dla osoby pozbawionej wolności (osoba zatrzymana to również osoba pozbawiona wolności). Zatrzymany po powzięciu informacji o ustanowieniu dla niego obrońcy przez inną osobą, może potwierdzić ustanowienie obrońcy bądź się temu sprzeciwić.
Tymczasowy obrońca winien niezwłocznie ustalenie termin przesłuchania zatrzymanego, aby w nim uczestniczyć. Przy czym, nawet jeżeli rodzina czy znajomi zatrzymanego nie dowiedzieli się kto i w jakiej sprawie dokonał zatrzymania, tymczasowy obrońca może ustalić samodzielnie te dane. Ważne jednak jest by osoby te podały, gdzie dokonano zatrzymania.
Podsumowując, istnieje możliwość pomocy zatrzymanego przez inne osoby, w szczególności poprzez ustanowienie tymczasowego obrońcy. Ważnym jest jednak, aby opisana pomoc nastąpiła niezwłocznie. Nie od dziś wiadomo, że im szybciej zatrzymany, podejrzany czy oskarżony będzie miał obrońcę, tym skuteczniejsza jest jego obrona.
Damian Nowicki – prawnik w Kancelarii Adwokacko-Radcowskiej Kacprzak Kowalak z siedzibą w Poznaniu