Szacuje się, że w Polsce zamieszkuje na chwilę obecną około półtora miliona Ukraińców. Liczba ta ma się w przyszłości powiększać. Z tego względu pojawiają się pytania i kłopoty natury prawnej. Przebywające w Polsce ukraińskie małżeństwa czasem się rozwodzą, niekiedy rozstają.
Pojawia się zatem kwestia podziału wspólnego majątku małżonków – obywateli Ukrainy zamieszkujących w Polsce. Jakie prawo jest właściwe w takim wypadku, jaki sąd ma jurysdykcję?
Zgodnie z przepisami Ukraińskiego Kodeksu Rodzinnego, rozwiązanie małżeństwa nie powoduje ustania wspólności majątkowej małżonków. Aby rozporządzać wspólnym majątkiem po rozwodzie potrzebna jest zgoda drugiego z małżonków.
Żona i mąż mają prawo podzielić swój wspólny majątek niezależnie od tego czy ich małżeństwo zostało rozwiązane czy nadal pozostają w związku małżeńskim.
Umowa o podziale mieszkania, domu czy innych nieruchomości, a także o wydzielenie nieruchomości dla męża/żony ze składu całego majątku musi być poświadczona notarialnie.
Do podziału majątku małżonków może dojść dobrowolnie bądź w postępowaniu sądowym.
Dobrowolna procedura ma zastosowanie jeżeli małżonkowie doszli do porozumienia odnośnie konkretnego podziału nieruchomości. Zgodnie z art. 69 Kodeksu Rodzinnego Ukrainy umowa o podziale nieruchomości musi być poświadczona notarialnie.
Podział ruchomości zaś nie wymaga zachowania specjalnej formy. Oznacza to, że przy podziale rochumości pomiędzy małżonków wystarczy kierować się ogólnymi zasadami przewidzianymi w kodeksie cywilnym Ukrainy dla umów. Wystarczy zatem nawet umowa ustna.
Jeśli między małżonkami wynika spór co do rozmiaru udziałów w majątku wspólnym, wszczyna się postępowanie sądowe. Wówczas podział majątku przebiega w dwóch etapach:
- Sąd wyznacza rozmiar udziałów małżonków w ich wspólnym majątku
- Są dokonuje podziału majątku odpowiednio do ustaniownych udziałów
Co w przypadku gdy małżeństwo wzięło kredyt hipoteczny a teraz chce podzielić majątek? Co ze spłatą kredytu?
Jak stanowi art. 60 Kodeksu Ukrainy majątek małżeńśtwa nabyty podczas trwania związku jest własnościa wspólną. Zaś na podstawie art. 70 Kodeksu Rodzinnego Ukrainy, w przypadku rozwiążania małżeństwa majątek wspólny dzieli się po równo, jeśli inaczej nie postanowiono w umowie przedślubnej.
Zatem spłacać kredyt muszą oboje z małżonków. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu Rodzinnego Ukrainy spłata kredytu może być rozdzielona między małżonkami proporcjonalnie do udziału jaki małżonkowie mają w majątku wspólnym.
Jeśli kredyt podczas trwania małżeństwa podpisał jeden z małżonków “na siebie”, to po rozwiązaniu małżeństwa dług uważa się za wspólny. Dlatego też, bank ma prawo wygmagać spłacenia kredytu solidarnie od każdego z małżonków.
W przypadku gdy podzielić majątek chce małżeństwo, w którym oboje z małżonków jest obywatelami Ukrainy właściwym co do zasady będzie prawo ukraińskie.
Stosownie do art. 25 umowy między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych stosunki majątkowe między małżonkami podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w czasie zgłoszenia wniosku.
Jeżeli w czasie zgłoszenia wniosku jeden z małżonków jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, w sprawach dotyczących stosunków osobistych i majątkowych między nimi właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają oni miejsce zamieszkania.
Jeżeli jeden z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugi na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, przed której sądem toczy się postępowanie.
Jeśli zatem podzielić majątek wspólny chce małżeństwo gdzie jeden z małżonków jest obywatelem Polski, zaś drugi obywatelem Ukrainy – sprawa ma się nieco inaczej, gdyż prawem właściwym, zakłądajac że oboje z małżonków mieszka w Polsce, będzie prawo polskie.
Podziału wspólnego majątku można dokonać także podczas trwania małżeństwa. W przypadku małzeństw gdzie małżonkowie są obywatelami Ukrainy zamieszkujacymi w Polsce, bądź jedno z małżonków jest obywatelem Polski – drugie obywatelem Ukrainy należy każdorazowo ustalić jakie prawo jest właściwe.
Problemy prawne dotykające obywateli Ukrainy w Polsce, może nie są szczególnie skomplikowane, a regulacje ukraińskiego prawa rodzinnego są zbliżone do regulacji jakie ustanowił polski ustawodawca, jednak w każdym przypadku, w którym wchodzi element “obcy” (zagraniczny), należy każdorazowo przeanalizować regulacje międzynarodowego prawa prywatnego oraz umów dwustronnych łączących Polskę oraz Ukrainę.
autor: Anna Doboszczak
