Chociaż śmierć brata lub siostry w wypadku zawsze jest tragiczna, poznańskie sądy przewidują w takim wypadku niższe kwoty zadośćuczynienia niż gdy mamy do czynienia ze śmiercią małżonka, czy dziecka.
W przypadku takiego zadośćuczynienia znaczenie ma to, w jakim wieku było rodzeństwo, czy wspólnie zamieszkiwało, jakie miało relacje, jak często spędzało ze sobą czas, a także jaki był sposób przeżywania żałoby po zmarłym.
Jednocześnie, zadośćuczynienie takie należy się do rodzeństwu zmarłego niezależnie od tego, czy miał on swoją rodzinę – małżonka i dzieci. Taki wniosek wypływa z tezy wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Grunwald i Jeżyce z dnia 17 września 2015r. (sygn. akt: IX C 97/15): „zadośćuczynienie należne jest również rodzeństwu zmarłego, jeśli było blisko związane ze zmarłym, nawet jeśli zmarły w chwili śmierci był w związku małżeńskim i miał dzieci uprawnione również do zadośćuczynienia z tytułu śmierci tej osoby.” W wyroku tym Sąd zasądził na rzecz powoda (brata zmarłej) kwotę 10.000 zł. Za nieuzasadnione Sąd uznał twierdzenia zakładu ubezpieczeń, które stanowiły podstawę do odmowy wypłaty zadośćuczynienia – to, że zmarła w chwili śmierci nie zamieszkiwała z bratem. Sąd ustalił, że rodzeństwo, pomimo tego, że każde z nich miało własne rodziny, miało bliskie relacje – spotykało się przynajmniej raz w miesiącu z okazji różnego rodzaju świąt, czy też bez okazji, a także wspierało się po śmierci rodziców. Śmierć siostry negatywnie wpłynęła na życie powoda – 3,4 razy konsultował się psychiatrycznie, przeżywał intensywną żałobę przez okres ok. 1 roku, a następnie jego emocje ustabilizowały się, choć nadal wspomina siostrę przy okazji różnego rodzaju świąt, co powoduje, że odczuwa żal i tęsknotę.
W innej sprawie, Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 20 czerwca 2018r. (sygn. akt XVIII C 404/17) zasądził na rzecz powódki zadośćuczynienie za śmierć brata w wysokości 50.000 zł. W dniu wypadku, w którym zginął brat powódki, kończyła ona liceum. Rodzeństwo miało bardzo dobre relacje, z uwagi na to, że różnica w ich wieku wynosiła zaledwie 3 lata spędzali oni ze sobą dużo czasu, mieli wspólnych znajomych, słuchali tej samej muzyki, zwierzali się sobie, a do 12 roku życia mieli wspólny pokój, co pogłębiało ich relacje. W dniu śmierci brat powódki jechał jako pasażer samochodem, żeby przywieźć jej płytę, gdy była nad jeziorem. Powódka bardzo przeżyła śmierć brata – o śmierci dowiedziała się podczas pobytu nad jeziorem – zareagowała płaczem i krzykiem, zasłabła, dostała leki uspokajające i została przewieziona na pogotowie, czuła się winna tego, co się stało, nie była w stanie uczyć się do egzaminu poprawkowego z historii, a następnie nie dostała się na wymarzone studia z psychologii, nadto była przybita i wycofała się z życia towarzyskiego. Trudne dla niej było również to, że rodzice oczekiwali od niej wsparcia i pocieszenia, którego nie była w stanie im udzielić. Widać więc, że w tym przypadku krzywda powódki była znaczna z uwagi na bardzo bliską i intensywną relację z bratem, co też zadecydowało o wyższej kwocie zadośćuczynienia.
Niewiele niższa kwota zadośćuczynienia okazała się zasadna w sprawie o sygn.. akt XIIC 388/16, w której to Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 30 maja 2018r. zasądził na rzecz powódki kwotę 25.000 zł (w postępowaniu likwidacyjnym zakład ubezpieczeń przyznał na jej rzecz kwotę 15.000 zł, co daje łącznie 40.000 zł). W tym przypadku Sąd ustalił, że powódka miała bardzo dobry kontakt ze zmarłą siostrą, która będąc o kilka lat starsza udzielała jej wsparcia, zwłaszcza, po śmierci ojca. Śmierć siostry istotnie wpłynęła na życie powódki: „Po śmierci siostry granice zdolności adaptacyjnych M. K. zostały przekroczone i powodowały występowanie objawów reakcji żałoby o cechach typowych. Obecnie u powódki występuje obraz kliniczny zaburzeń lękowych o łagodnym przebiegu. Na obraz kliniczny dolegliwości psychopatologicznych powódki M. K po tragicznej śmierci siostry nakładało się w okresie powypadkowym tj. po dniu 16 listopada 2009 roku traumatyzujące doświadczenie związane z chorobą nowotworową i śmiercią ojca, których okoliczności zachodziły w nieodległym, poprzedzającym okresie. Powódkę z siostrą w okresie przed wypadkiem łączyły typowe rodzinne relacje. Zaburzenia emocjonalne związane ze śmiercią siostry nie wywołały u powódki długotrwałego lub trwałego uszczerbku na zdrowiu. Zaburzenia emocjonalne związane z tragiczną śmiercią siostry u powódki wywołały w przeszłości reaktywne występowanie objawów zaburzeń adaptacyjnych o łagodnym i krótkotrwałym nasileniu i pozostają z pewnością w ścisłym związku z chorobą i śmiercią ojca.”
Kwoty zadośćuczynienia za śmierć rodzeństwa orzekane w wyrokach sądów poznańskich są więc różnej wysokości w zależności od relacji łączącej rodzeństwo. Powszechnie wiadomo, że nie sposób porównywać tego, jaki kontakt ma rodzeństwo w podobnym wieku, które mieszka wspólnie ze sobą i się przyjaźni, a jakie ma rodzeństwo w dorosłym życiu, gdy każdy już ma własną rodzinę.
Analiza prawomocnych wyroków przeprowadzona przez Komisję Nadzoru Finansowego wskazuje na średnią kwotę zadośćuczynienia dla rodzeństwa w wysokości 23.750 zł dla rodzeństwa poniżej 26 lat i 21.250 zł dla rodzeństwa w wieku co najmniej 26 lat. W przypadku, gdy rodzeństwo wspólnie zamieszkuje to powyższych kwot należy dodać 7.500 zł.
Radca prawny w Poznaniu
Izabela Rybska
Specjalista ds. dochodzenia odszkodowań
Kancelaria Kacprzak Kowalak
i Partnerzy Adwokaci i Radcowie
Prawni Sp.p.
